Thực tế, hóa chất đã được sử dụng và sản xuất trong suốt lịch sử, tuy nhiên nhiều năm trở lại đây ngành công nghiệp hóa chất mới thực sử phát triển, khi nó được ứng dụng vào hầu hết các ngành nghề, sản xuất khác. Hóa chất hiện nay là thứ không thể thiếu và xuất hiện phổ biến trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
1. Cuộc cách mạng công nghiệp hóa chất
Axit Sunfuric là một trong những loại hóa chất đầu tiên được sản xuất theo quy trình công nghiệp với quy mô lớn đến từ dược sĩ Joshua Ward. Cho đến đầu thế kỷ 18, khi axit sulfuric được biết đến rộng rãi và sử dụng một cách hiệu quả thì Charles Tennant đã tiếp tục phát hiện ra bột tẩy trắng bằng cách cho clo phản ứng với vôi tôi khô. Cũng từ phát minh này mà doanh nghiệp hóa chất đầu tiên được ra đời. Ngành công nghiệp hóa chất ngày càng phát triển đỉnh cao là giai đoạn cuối thế kỷ 19 sự bùng nổ cả về số lượng lẫn các loại hóa chất khác nhau và ngành công nghiệp hóa chất đã được thành lập cả ở Đức lẫn Hoa Kỳ.
Từ thế kỷ 20 cho đến hiện nay, ngành công nghiệp hóa chất dần phát triển với quy mô lớn, các doanh nghiệp hóa chất lớn nhỏ được hình thành ở khắp các quốc gia nhằm phục vụ đời sống con người.
2. Lịch sử hình thành ngành công nghiệp hóa chất tại Việt Nam
Được hình thành từ những năm kháng chiến chống Pháp, công nghiệp hóa chất ra đời với mục đích phục vụ quốc phòng, nông nghiệp và dân sinh.
Thời kỳ 1950-1960, một số nhà máy hóa chất xuất hiện, các loại hóa chất được phát triển như thuốc trừ sâu, phân bón, vật liệu xây dựng, và phục vụ cả nhu cầu dân sinh sản xuất xà phòng, kem đánh răng, sơn,…. Giai đoạn này được xem là giai đoạn có tốc độ tăng trưởng mạnh với số lượng phân bón, xi măng xuất xưởng lớn. Từ 1965-1975, ngành công nghiệp hóa chất tiếp tục có nhiều bước tiến mới với sản phẩm chủ chốt là phân lân. Sau đổi mới, Đảng và Nhà nước khuyến khích đầu tư nước ngoài, giao cho các xí nghiệp lớn, nhỏ quyền tự chủ kinh doanh. Năm 1991-1995, nhà nước thành lập hai Tổng công ty quản lý những doanh nghiệp thuộc Tổng cục hóa chất. Ngành công nghiệp hóa chất tiếp tục có những phát triển vượt bậc trong năm 2006-2009, giữ vai trò chủ đạo trong sản xuất phân bón, tăng năng lực sản xuất bảo đảm cung ứng hàng hóa cần thiết giúp phát triển nền kinh tế. Cho đến nay, công nghiệp hóa chất vẫn luôn phát triển trong tất cả các thành phần kinh tế, hóa chất góp mặt ở mọi ngành nghề, hỗ trợ tối đa trong sản xuất, kinh doanh và đời sống con người.
3 .Sự phát triển ngành công nghiệp hóa chất tại Việt Nam
Việt Nam vốn là một nước nông nghiệp, do đó việc phát triển hóa chất để ứng dụng vào nông nghiệp là điều cần thiết và luôn được chú trọng. Dù đã có nhiều thay đổi, có những bước tiến mới, song vẫn tồn tại những lạc hậu cần khắc phục đối với ngành công nghiệp hóa chất này.
Định hướng chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất trong 20 năm tới đó là ứng dụng công nghệ hiện đại, hướng đến môi trường, đến đời sống xanh và có nền kinh tế tuần hoàn,… Ngành công nghiệp hóa chất sẽ phát triển là một ngành công nghiệp nền tảng, hiện đại với cơ cấu đa ngành nghề. Duy trì và phát triển những nhà máy sản xuất với công nghệ hiện đại, tiên tiến hạn chế hình thành mới và dần loại bỏ những cơ sở nhỏ lẻ nhằm đảm bảo chất lượng của hóa chất.
Theo quyết định số 726/QĐ-TTg (ngày 16-6-2022) được phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040. Ngành công nghiệp hóa chất sẽ phát triển “theo hướng tập trung, phù hợp với lợi thế của từng vùng, từng địa phương, không dàn đều theo địa giới hành chính, bảo đảm yêu cầu bảo vệ môi trường, quốc phòng, an ninh. Hình thành và phát huy hiệu quả các khu, cụm công nghiệp tập trung, các tổ hợp hóa chất có quy mô lớn để thu hút các dự án sản xuất hóa chất, các dự án sử dụng hóa chất để sản xuất trong các lĩnh vực khác, trung tâm logistics về hóa chất tại các địa điểm có quỹ đất đủ lớn, xa khu vực dân cư, gần cảng nước sâu, thuận tiện kết nối giao thông, khuyến khích các công nghệ tuần hoàn, sản phẩm, chất thải không sử dụng của nhà máy này làm nguyên liệu cho các nhà máy khác”
